વાર્ષિક અહેવાલ

છેલ્લા એકાદ વર્ષથી ટ્રાવેલિંગ લગભગ નહિવત જ રહ્યું છે. અને આ બ્લોગ પોસ્ટ પણ છેલ્લા ચાર પાંચ મહિનાથી દ્રાફ્ટમાં જ રહી છે. ટ્રાવેલિંગ ચાલુ હતું ત્યારે એવું લાગે કે લોકલ પ્રોજેક્ટ પર વધુ મજા આવશે, પણ વાસ્તવિકતા અલગ જ હોય છે. લોકલ પ્રોજેક્ટમાં (એટલે કે ન્યુ યોર્ક શહેરમાં જ કામ) મેં ધાર્યો હતો એના કરતા પણ વધુ સમય દેવો પડે છે (દિવસની લગભગ પંદર થી સત્તર કલાક), પણ છેલ્લા થોડા સમયથી એક સરસ અને ઇન્ટરેસ્ટિંગ પ્રોબ્લેમ પર કામ કરવા મળ્યું છે

જો તમે લોકો “Too Big To Fail” વિષે જાણતાં હોવ તો તમને કદાચ ખબર હશે કે 2008ના ફાઇનૅન્શિયલ ક્રાયસિસ પછી ફેડરલ રિઝર્વ બેંકે અમેરિકાની લગભગ 6 બેન્કને દર વર્ષે કેપિટલ પ્લાન તૈયાર કરવાનો આદેશ આપ્યો છે, આનો સરળ અર્થ એ છે કે જો આવતી કાલે ઈકોનોમીમાં અણધાર્યા ફેર બદલ થાય તો શું બેન્ક પાસે એટલી લીકવીડિટી છે કે તેને કંઈપણ મુશ્કેલી ન પડે?

આ જેટલું સરળતાથી મેં લખ્યું છે કામ એટલું જ ગૂંચ વાળું છે, અને બધીજ બેન્ક આ કામની પાછળ વર્ષે લગભગ પાંચ મિલિયન ડોલર થી એક બિલિયન ડોલર જેટલો ખર્ચ કરે છે…એટલે જ તો વોલ સ્ટ્રીટનાં લોકો ડેમોક્રેટ્સને ધિક્કારે છે 😉 ગયા વર્ષે ફેડરલ રિઝર્વ બેંકે જૂન મહિનામાં ઇન્ટરનેશનલ હોલ્ડિંગ કમ્પનીઓને (એટલે કે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સની બહારની બેંકો જે અમેરિકન માર્કેટમાં ટ્રેડિંગ કરે તે) એંધાણ આપ્યા કે કદાચ આ વર્ષે તેમને પણ જી.એમ.એસ (ગ્લોબલ માર્કેટ શોક) બેન્ક તરીખે કેટેગરાઈઝ કરવામાં આવશે અને તેમને પણ આવો રિપોર્ટ તૈયાર કરી ફેડરલ રિઝર્વને સોંપવો પડશે. આવા સમાચારથી રાતો રાત બધી જ બેંકના રિસ્ક અને ફ્રન્ટ ઓફિસ ડિપાર્ટમેન્ટની ઊંઘ ઉડી જાય. કારણકે જો બેન્ક આ રિપોર્ટ બનાવવામાં નિષ્ફ્ળ રહે તો તેમને ખુબજ આકરા ફાઈન લાગે અથવા તો બેન્કના અમેરિકન માર્કેટમાં ટ્રેડિંગના લાઇસન્સ પણ રદ્દ થઇ શકે.

આવી બેંકમાં રિસ્ક મુખ્ય બે ભાગનાં ચોપડે વેંચાયેલું હોય – બેન્કિંગ બુક અને ટ્રેડિંગ બુક. બેન્કિંગ બુકમાં લોન વ્યવહાર, હોલસેલ બિઝનેસ, ક્રેડિટ કાર્ડ વગેરેની માહિતી આવે, અને ટ્રેડિંગ બુકમાં ઇન્વેસ્ટમેન્ટ બેન્ક દ્વારા સ્ટોક માર્કેટમાં થતા વ્યવહારની માહિતી હોય. ટ્રેડિંગ બુકમાં મુખ્ય ભાગે બે રિસ્ક હોય – માર્કેટ રિસ્ક અને કાઉન્ટરપાર્ટી રિસ્ક. તો મને છેલ્લા એકાદ વર્ષથી આવી જ ઇન્વેસ્ટમેન્ટ બેંકમાં ટ્રેડિંગ બુકમાં કાઉન્ટરપાર્ટી રિસ્ક જોડે કામ કરવા મળ્યું છે. ઇન્વેસ્ટમેન્ટ બેન્કોએ જાત-જાતના રિપોર્ટ તૈયાર કરવા પડે, અને આ રિપોર્ટમાં જે તે બેંકે અલગ અલગ સિનારિયો અથવા કાલ્પનિક પરિસ્થિતિઓ બનાવી પોતાની ટ્રેડિંગ પોઝિશન સ્ટ્રેસ કરવી પડે, અને આ સ્ટ્રેસ ટેસ્ટનાં પરિણામો ફેડરલ રિઝર્વ બેન્કના વ્યાખ્યાયિત ટેમ્પ્લેટમાં સોંપવા પડે

તો અર્નસ્ટ એન્ડ યન્ગને આવી જ ફોરેન બેન્કોનો જી.એમ.એસ. રિપોર્ટ બનાવવા મદદ કરવાનું કામ મળ્યું, અને મારે પણ આવો પ્રોજેક્ટ કરવાની ઈચ્છા હતી. અમેરિકાની છ સ્થાનિક બેંકો (મોર્ગન સ્ટેન્લી, સીટી બેન્ક, જે પી મોર્ગન, વેલ્સ ફાર્ગો, બેન્ક ઓફ અમેરિકા, અને ગોલ્ડમેન સૅક્સ) આ રિપોર્ટ ઘણાં વર્ષોથી તૈયાર કરે છે, એટલે તેઓ અત્યારે ખુબ જ સુવ્યવસ્થિત રીતે કામ કરે છે અને તેમની પ્રોસેસ પણ ખુબ જ સ્ટેબલ છે. પણ જ્યારે કોઈ બેન્ક આ રિપોર્ટ પહેલી વાર બનાવે ત્યારે તે કામ અત્યંત ચેલેન્જિન્ગ હોય છે અને ડેડલાઈન ટાઇટ હોવાને કારણે તેઓને કન્સલ્ટન્ટ્સની મદદ લેવી જ પડે. મારું કામ આવી જ એક ફોરેન બેંકના જી.એમ.એસ. રિપોર્ટમાં કાઉન્ટરપાર્ટીને લાગતાં વળગતા રિપોર્ટ બનાવવામાં મદદ કરવાનું હતું. કાઉન્ટરપાર્ટીનો સરળ અર્થ એટલે કે કોઈ પણ પ્રકારની લેતી દેતીમાં આપણાં સિવાયની પાર્ટી, અને મારું કામ કાઉન્ટરપાર્ટી ડિફોલ્ટ લોસના આંકડાઓ તૈયાર કરવાનું હતું. જ્યારે કોઈ કાઉન્ટરપાર્ટી ડિફોલ્ટ/બેંકર્પટ/નાદાર થાય તો રિપોર્ટ તૈયાર કરનાર બેન્કને કેટલું નુકશાન થાય તેના આંકડાઓ તૈયાર કરવાના. આ એક લોસ નમ્બર તૈયાર કરતાં બેન્કને લગભગ 40 લોકોની ટિમ જોડે બે થી ત્રણ મહિનાની મહેનત લાગે. અને એ નુકશાનને કવર કરવા બેન્ક સક્ષમ છે કે નહિ તેના પણ પુરાવા દેવા પડે. અને કોઈ પણ કાઉન્ટરપાર્ટી અલગ અલગ ફાઇનાન્શિયલ પ્રોડક્ટ (ડેરિવેટિવ, રીપો, રિવર્સ રીપો, સિક્યોરિટી લેન્ડિંગ બોરોઇંગ વગેરે વગેરે) પર ટ્રેડિંગ કરે. તો ફેડરલ રિઝર્વ બેન્કની સૂચનાઓ મુજબ જે રિપોર્ટ તૈયાર કરવાનો હોય તેમાં લગભગ એક એક્સેલ ફાઇલની 10 ટેબ, 25 ટેબલ, અને 450 કોલમ ભરવાની હોય. અને રિપોર્ટની સાઈઝ એટલે કે રો/રેકોર્ડની સંખ્યા બેન્કની ટ્રેડિંગ એક્ટિવિટી પર આશ્રિત હોય. એક એક ટેબલનાં રેકોર્ડની સંખ્યા 10 થી 50000 હોય શકે. આવા કોમ્પ્લેક્સ રિપોર્ટ સામાન્ય રીતે ઓટોમેટિકલી તૈયાર કરવા પડે, કારણકે જાતે રિપોર્ટ તૈયાર કરીએ તો ભૂલો પાડવાની શક્યતા વધી જાય. અને આ એક રિપોર્ટ પર આવતા આંકડાઓ બેંકના બીજા અલગ અલગ રિપોર્ટ અને ટ્રેડિંગ બુક જોડે રિકનસાઇલ થવા જોઈએ.

તો ગયા વર્ષે જે ફોરેન બેન્કમાં અમે લોકોએ કામ ચાલુ કર્યું તે લોકોને આવા કોમ્પ્લેક્સ રિપોર્ટ તૈયાર કરવામાં ખુબ જ તકલીફ પડી રહી હતી – ટેક્નિકલ અને બિઝનેસ ચેલેન્જીસ. અર્ન્સ્ટ એન્ડ યન્ગે બીજી ઘણી બધી બેંકમાં આ કામ કર્યું હોય, તો અમને ઇન્ડસ્ટ્રી બેંચમાર્કિંગ અને એક્સપર્ટીઝ એકદમ સહેલાઇથી મળી રહે. અને સ્વાભાવિક રીતે બેન્કને કોઈ નવી સિસ્ટમ ઈમ્પ્લીમેન્ટ કરવી હોય તો ખુબ જ વધારે સમય અને પૈસા લાગે એટલે જ્યારે પણ આવી જરૂર પડે તો અમારા લોકોના મતે ટેક્ટિકલ સોલ્યુશન 😀 વધુ અસરકારક રહે, અને અમે લોકો રાતોરાત આવા રિસોર્સીઝ પણ વધુ સહેલાઇથી ભેગા કરી શકીએ. મેં આવા જ એક રિપોર્ટની બિઝનેસ રિક્વાયરમેન્ટનો ઊંડો અભ્યાસ કર્યો, અને પછી નક્કી કર્યું કે આ રિપોર્ટને લાગતી પ્રક્રિયાને ઓટોમેટ કરવાં માટે સૌથી સરળ અને ઝડપી વિકલ્પ એક્સેલ પર વીબીએ મેક્રો છે. એક્સેલ મેક્રો vs જાવા/પાયથનની ડિબેટમાં હું પડવા માગતો નથી કારણકે ટેક્નિકલ લોકોનો અભિપ્રાય અલગ જ રહેવાનો છે. ઘણાં સમય પછી પ્રોગ્રામિંગ ચાલુ કર્યું હતું એટલે થોડી ઘણી તકલીફ પડી, પણ ટીમમાં સારા એવા ડેવલપર હતા એટલે આપડી ગાડી ચાલતી રહી. અમે બનાવેલા મેક્રોથી બેન્કને ઘણો ફાયદો થયો કારણકે તે લોકોએ પોતાની લેગસી સિસ્ટમમાં કઈ ફેર બદલ ન કરવા પડે, મેક્રો સમજવા થોડા સહેલા હોય, અને કામ ઘણું ઝડપથી પાર પડે.

સ્ટ્રેસ ટેસ્ટિંગનો કોન્સેપટ ખરેખર ઇન્ટરેસ્ટિંગ છે, ભારતમાં તેનો ઉપયોગ થાય છે કે નહિ એ તો મને નથી ખબર પણ અમેરિકા અને બીજા દેશોમાં તો બેંકો રેગ્યુલેટરથી ખુબ જ ડરે છે. આવા સ્ટ્રેસ ટેસ્ટિંગમાં મુખ્ય બે ભાગ હોય છે, પહેલા તબક્કે બેન્કોએ રેગ્યુલેટરને પોતાની પોઝિશન અને હોલ્ડિંગની જાણકારી આપવી પડે, અને ત્યારબાદ એ પોઝિશન પર અલગ અલગ પ્રકારના શોક લગાડવામાં આવે. શોક એટલે કે રાતોરાત જો ઇકોનોમીમાં કોઈ ફેરબદલ થાય તો દુનિયાની કોઈ પણ કમોડિટી કે કરન્સીની કિંમત કેટલી ડિવેલ્યુએટ થાય તેનું માપ છે. આવા અલગ અલગ શોક કોઈ પણ દેશની રેગ્યુલેટરી ઓથોરિટી તૈયાર કરે અને બેન્કોએ પોતાનાં હોલ્ડિંગ પર તે શોક લગાડી પોતાની પોઝિશન કેટલી ડિવેલ્યુએટ થાય તેની માહિતી  રેગ્યુલેટરને સોંપવી પડે. અને રેગ્યુલેટર બેન્કોને પણ પોતાના શોક બનાવવા માટે આગ્રહ કરે, અને પછી બંને શોકની સરખામણી પણ કરે. આવા શોક બનાવતી વખતે અમારી ચર્ચાઓ ખુબ જ રસપ્રદ બની જતી હોય, અમે લોકો હાયપોથેટીકલ સિનારિયો પર ચર્ચા કરતા હોય કે જો કાલે સવારે આર્જન્ટિના ડિફોલ્ટ થય જાય, ચાઈનાની કોઈ બેન્ક ડિફોલ્ટ થાય, રશિયાની કોઈ કમ્પની નાદારી નોંધાવી લે તો અમારા ક્લાયન્ટની ટ્રેડિંગ બુક ઉપર તેની કેવી અસર પડે અમે લોકો તે ડોક્યુમેન્ટ કરીએ. આવા સમયે દુનિયાના અલગ અલગ દેશોનાં મેક્રોઇકોનીમક ફેક્ટરના ડેટા એનેલાયઝ કરવા પડે.

કન્સલ્ટિંગ ક્ષેત્રે તમે કોઈ દિવસ એક જ કામ ન કરતા હોવ, ક્લાયન્ટ કામ જોડે જોડે અમારે કમ્પનીમાં પણ ખુબ જ બિઝનેસ ડેવલપમેન્ટ કે પ્રેક્ટિસ ડેવલપમેન્ટના કામ કરવા પડે. સિનિયર મેનેજમેન્ટે તો ત્રણ ચાર ક્લાયન્ટનું કામ પણ જોડે કરવું જ પડે. ગયા વર્ષે હું જ્યારે આવી જ એક બેંકમાં કામ કરતો હતો ત્યારે સમાચાર મળ્યાં કે બીજી એક ફોરેન બેન્કને પણ આવી જ મુશ્કેલી છે અને તે લોકોને પણ મદદ જોઈએ છે. ત્યારે અર્ન્સ્ટ એન્ડ યન્ગના પાર્ટનરો એક પ્રપોઝલ માટે ટિમ મોબિલાઇઝ કરે અને અમે લોકો દિવસ રાત એક પ્રપોઝલ ડેક (પાવરપોઈન્ટ પ્રેઝેન્ટેશન) બનાવવાનું ચાલુ કરીએ. અર્નસ્ટ એન્ડ યન્ગનો સૌથી મોટો ફાયદો મને એ લાગ્યો છે કે અહીંયા લોકો તમને ધન્ધો કરવાની છૂટ આપે છે અને સાથે સાથે ધન્ધો કે વ્યવસાય કરતા પણ શીખવે, અમે લોકો જયારે આવા પ્રપોઝલ પર કામ કરતા હોય ત્યારે કેટલા રિસોર્સ કેટલા ટાઈમ માટે ક્યાં ડિપ્લોય કરવા તે આંકડાઓ નક્કી કરવાની અમને પુરે પુરી છૂટ હોય એને અમે લોકો એન્ગેજમેન્ટ ઇકિનોમિક્સ પણ કહીએ. આવા પ્રપોઝલ પર અલગ અલગ પ્રકારના માર્જિન હોય, તો અમારે ધ્યાન માત્ર એટલું રાખવાનું હોય કે કોઈ દિવસ એક નક્કી કરેલ આંકડાથી ઓછું માર્જિન ન આવે. એટલે અલગ અલગ ફાઇનૅન્શિયલ મોડલ પણ તૈયાર કરવા પડે. પ્રપોઝલ વાળા સમયે અમે લોકો સવારે આંઠ થી સાંજે ચાર વાગ્યા સુધી ક્લાયન્ટ સાઈટ પર કામ કરીએ, અને ત્યારે બાદ સાંજે ચાર-પાંચથી રાત્રે દોઢ બે સુધી અમારી ઓફિસ પર પ્રપોઝલ ડેક પર કામ કરીએ, અને ફરી બીજી સવારે આંઠ વાગ્યે ક્લાયન્ટ ઓફિસ પર. માત્ર ને માત્ર એક પાવરપોઈન્ટ ડેક પર જો મલ્ટી મિલિયન ડોલરના પ્રોજેક્ટો નક્કી થતાં હોય ત્યારે દરેક સ્લાઈડ પર એક એક શબ્દ અને આંકડો દસ વખત દસ અલગ અલગ વ્યક્તિઓ રીવ્યુ કરે અને પોતાના ફીડબેક આપે. ત્યાર બાદ થયુ એવું કે એ ક્લાયન્ટને અમારી ટિમ, અમારું કામ અને પ્રપોઝલ ખુબ જ ગમ્યું અને અમને લોકોને તેમના સ્ટ્રેસ ટેસ્ટિંગ પર મદદ કરવા માટે બોલાવવાનો નિર્ણય કર્યો. નવો ક્લાયન્ટ, નવી બેન્ક, નવા લોકો જોડે કામ કરી શીખવાનું જે મળે એ કદાચ બીજી કોઈ ઇન્ડસ્ટ્રીમાં મેં જોયું નથી, સાથે સાથે લર્નિંગ કર્વ પણ એટલો સ્ટીપ હોય કે તમારે સતત વાંચતા અને શીખતાં રહેવું જ પડે. આ નવા ક્લાયન્ટ પર તે લોકોની ટેક્નોલોજી ટિમ ખુબ જ સ્ટ્રોંગ હતી જેથી અમારે કોઈ પ્રકારનું પ્રોગ્રામિંગ કે સિસ્ટમ ડેવલપમેન્ટ નહોતું કરવાનું અને માત્ર સબ્જેક્ટ મેટર એડવાઇઝર તરીખે કામ કરવાનું હતું. એટલે સ્વાભાવિક રીતે ડોક્યુમેન્ટેશન પર ખુબ કામ કરવું પડ્યું.

તો ગયું વર્ષ હું લોકલ જ રહ્યો જેથી ઘરમાં મેં થોડી ઘણી વસ્તુઓ વસાવી જેમકે – લાઇફેકસની સ્માર્ટ લાઈટ, સેમસંગનું સુપર અલ્ટ્રા 4કે એચ.ડી. ટી.વી., હાર્મન-કાર્ડનના 5.1 સ્પીકર, અને યામાહાનું એચ.ડી. ઓડિયો વિડ્યો રીસીવર – એ વસ્તુ અલગ છે કે આ કોઈ ચીજો માણવાનો સમય રહેતો નથી પણ હવે ઘરે એન્ટરટેઈન્મેન્ટની મજા આવે છે 😉

આ વર્ષે મે મહિનામાં અને જુલાઈમાં ફ્રાન્સ અને ઇટલી ફરવાં જવાની ઈચ્છા છે, જો તમારી પાસે કોઈ રેકમેન્ડેશન હોય તો જરૂર થી જણાવજો. અને આ વર્ષે થોડા વધુ પણ નાના લેખો લખવાની ઈચ્છા છે, જોઈએ….